Prilog proučavanju biografije Riste Prendića, poslednjeg srpskog tatarina (IX)

O Risti Prendiću, poslednjem srpskom tatarinu, napisan je veći broj radova, koji u potpunosti sagledavaju njegov život i rad. Čini se, međutim, da se nekim pitanjima iz njegovog života može još ponešto dodati, a što nam omogućavaju do sada javnosti manje poznati ili potpuno nepoznati dokumenti. Prvi dokument je Popis žitelja i njihove imovine u varoši Aleksincu 1863. godine i drugi je Uverenje Opštine aleksinačke da je pokojni Rista Prendić, bivši kabinetski tatarin iz Aleksinca, posle svoje smrti ostavio potomke, izdato 26.marta 1933. godine, a na molbu njegovog unuka Milivoja K. Prendića.

Ova dva dokumenta nam omogućavaju da bliže sagledamo godinu rođenja Riste Prendića, imovinu koju je posedovao i brojno potomstvo koje je ostavio.

Kao godinu rođenja Riste Prendića većina autora navodi 1800, dok manji broj njih smatra da je rođen 1803. Popis žitelja Aleksinca nam daje za pravo da smatramo da je to ipak bila 1803. godina. U popisu je pod rednim brojem 862 popisano domaćinstvo i imanje Riste Prendića, i između ostalog navodi se da je Rista Prendić star 59 godina. Komisija za popisivanje žitelja i imovine započela je rad 3. maja 1862. godine i prekinula ga 5. juna iste godine na broju 892, zbog turskog bombardovanja beogradske varoši sa Kalemegdanske tvrđave. Popisna komisija je nastavila rad 5. maja 1863. i okončala ga je 15. maja iste godine. Kako je domaćinstvo Riste Prendića upisano pod brojem 862, najstarijeg sina Koste, pod brojem 863 i trećeg sina Jovana pod brojem 864, to znači da su Prendići popisani krajem maja ili prvih dana juna 1862. godine. Ne znamo da li je podatke o godinama starosti dao sam Rista ili neko od njegovih najbližih, supruga Magdalena-Maca ili sinovi, ali svakako neko ko je sa tim bio najbolje upoznat. Ta činjenica nam daje za pravo da verujemo da je godina rođenja Riste Prendića 1803. a ne 1800.

Iz popisa saznajemo da je Rista Prendić bio veoma bogat čovek, svakako jedan od najbogatijih u Aleksincu. Po imanju on spada u VII klasu u koju se od 1125 domaćinstva u Aleksincu nalaze samo 3, od kojih je jedno njegovo. Vrednost njegove imovine procenjena je na 3700 dukata. Po mesečnom prihodu sa 46 talira od plate tatarske spada u V klasu, a takvih je žitelja u Aleksincu bilo 22.

Poznato je da je Rista Prendić imao brojnu porodicu. Sa suprugom Magdalenom izrodio je sedmoro dece, pet sinova – Kostu, Ljubomira, Jovana, Nikolu i Mihajla, i dve kćeri – Anku i Savku. U popisu objavljenom 1863. godine popisani su sinovi dok se ćerke ne navode pošto su verovatno već bile udate i nisu živele u Aleksincu. Iz drugog ovde pomenutog dokumenta saznajemo da je Anka bila udata u Beogradu, a Savka u Zaječaru.

Drugi dokument, Uverenje Opštine aleksinačke da je pokojni Rista Prendić, bivši kabinetski tatarin iz Aleksinca, posle svoje smrti ostavio potomke, izdato 26.marta 1933. godine, a na molbu njegovog unuka Milivoja K. Prendića, pronađen je u Istorijskom arhivu grada Niša u fondu Aleksinačka opština. Nastao je u predmetu prodaje placa na kome su se nalazile dve kuće Riste Prendića aleksinačkoj opštini, a za potrebe podizanja nove zgrade gimnazije. Odboru opštine aleksinačke obratio se dopisom 6. avgusta 1932. godine penzioner Milivoje K. Prendić, unuk Ristin, sa ponudom prodaje svoga placa za podizanje gimnazije. U svom dopisu Milivoje Prendić navodi da je njegov plac u površini od 3314 metara kvadratnih već ranije (1931. godine) bio predmet eksproprijacije i da je tada on procenjen sumom od 200.000 dinara, odnosno 60,50 dinara po metru kvadratnom. Odbor opštine aleksinačke rešio je da uzme u razmatranje ponudu penzionera Milivoja Prendića i da se sa njim učini definitivna pogodba u roku od 10 dana. Tada, međutim, nije došlo do kupovine placa Milivoja Prendića iz razloga nerešenih imovinskih odnosa.

Milivoje Prendić svojim pismom od 5. marta 1933. godine obaveštava Sud opštine aleksinačke da mu je „čast saopštiti Opštinskom Sudu, da sam prikupio od svih naslednika ovog imanja, kojih ima preko dvadeset, uredna punomoćija, potvrđena nadležnom vlašću i da sam sada u mogućnosti da još odmah, bez ikakvih daljih odlaganja, prenesem na opštinu pomenuto imanje prema uslovima ranije datim, tj. za 200.000. dinara čiste kupovne cene, tj. da Opština plati prenosnu taksu i dužni porez koji iznosi oko 10.000. dinara, s tim da se kupovna cena položi u depozit Sudu, koji će ga naslednicima posle deliti.“

Uz ovaj dopis Milivoje je priložio i pomenuto uverenje u kome su navedeni svi potomci Riste i Magdalene Prendić koji su do 1933. godine živeli ili tada bili u životu. Iz ovog dokumenta zaključujemo da su Ristini potomci u svoje vreme bili veoma ugledni i uticajni ljudi.

Ovde dajemo podatke navedene u Popisu žitelja i njihove imovine u varoši Aleksincu 1863. godine, a koji se odnose na Ristu Prendića.

„862. Rista Prendić, I klase tatarin, 59 g., žena Maca 50 g., sinovi: Ljubomir, bez zanimanja kod oca, 25 g., Nikola, đak, 13 g., Mihail, đak, 11 g. — Imanje: dve kuće od tvrdog materijala, jedna vodenica od šest vretena na reci Moravici sa jednim arom od tvrdog materijala i 30 dana zemlje oraće — u vrednosti 3.700 d. — Mesečni prihod od plate tatarske 46 t. —Po imanju spada u VII (4) a po prihodu u V klasu.“

Zoran Stevanović, profesor istorije

aleksinac3Objavljen medijski sadražaj je deo projekta „Prošlost za pamćenje-biznis za sadašnjost“, koji je sufinansiran putem konkursa od strane Opštine Aleksinac. Sadržaji izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.

Постави одговор

Ваша адреса е-поште неће бити објављена. Неопходна поља су означена *

2 × two =