Obeležen Dan borca, praznik koga se sećaju samo stariji

Nekoliko udruženja građana sa teritorije opštine Aleksinac koja neguju sećanja na antifašističku borbu je polaganjem cveća na spomenik narodnom heruju Momčilu Popoviću, u centru grada, obeležilo Dan borca. Vence su položile delegacije Udrženja boraca narodnooslobodilačkog rata Aleksinac, Udruženja rezervnih vojnih starešina, Udruženja penzionisanih podoficira i Udruženje penzionera.

Objašnjavajući sa istorijske distance današnji dan, profesor istorije Zoran Stevanović kaže za naš medij da se Dan borca slavio nekada u zajedničkoj državi SFRJ, kao jedan od najznačajnijih praznika, kao i u državi koja je nakon toga sledila Saveznoj Republici Jugoslaviji. Slavljen je od 1956. godine kao uspomena na 4. jul 1941. godine kada je doneta odluka o pokretanju ustanka protiv fašističkog okupatora.

Komunistička partija Jugoslavije saziva sastanak, tačnije Politbiro, i donosi odluku o formiranju glavnog štaba za Srbiju jer, naravno, jedini uslov gde je mogao da se pokrene ustanak bila je Srbija. Po rečima istoriča Stevanovića to je jasno znao Josip Broz Tito i svi njegovi saradnici, jer je tek 20 godina prošlo od velikog rata sa Nemcima i u svesti srpskog naroda nikako se nije mogao prihvatiti onaj događaj od 25. marta, to jest od pristupanja Jugoslavije trojnom paktu.

Pojedini delegati su upućeni u tada Jugoslovenske pokrajine, kako su one nazivane u komunističkom žargonu, a to će biti kasnije socijalističke republike, da budu organizatori ustanka. Naravno u Srbiji je prvo izbio ustanak 7. jula,  u Beloj Crkvi, 13. jula u Crnoj Gori, 22. jula u Sloveniji, a u Bosni i Hercegovini kao i u Hrvatskoj 27. jula. Zbog protivljenja Metodija Šatorovskog, makedonskog šefa komunističke partije, tek u oktobru će doći do izbijanja ustanka u Makedoniji.

Kako bi mlađim generacijama bilo jasnije u kakvim istorijskim kontekstima su se odvijali ovi događaji pojašnjenje smo potražili od profesora Stevanovića koji napominje da je Komunistička partija Jugoslavije od svog osnivanja bila sekcija Kominterne i naravno ona je kao takva morala da izvršava sve one odluke koje su stizale iz Moskve ili bolje i preciznije rečeno Josipa Visarionoviča Staljina.

‒ To je bio ustanak koji je pokrenula Komunistička partija na traženje Kominterne kao vrhovnog organa komunističkog pokreta u tadašnjoj Evropi i uopšte u celom svetu i tada počinje borba protiv okupatora. Potpuno iznenada, šokantno i bez objave rata 22. juna usledio je napad Nemačke na Sovjetski Savez koji je iznenadio i samog Staljina, jer od 1939. godine, avgusta meseca imali su sporazum o prijateljstvu i nenapadanju Sovjetski savez i nacistička Nemačka Adolfa Hitlera. Međutim, to je Hitler hteo samo da izbegne rat na dva fronta, a to je odgovaralo i Staljinu da pripremi Crvenu armiju, jer je on bio svestan da će do tog sukoba pre ili kasnije doći. Pošto je do tog napada došlo 22. juna, Kominterna, komunistička internacionala, sve svoje članice, sekcije poziva na podizanje ustanka kako bi se pružio otpor na toj okupiranoj teritoriji svuda u Evropi i time olakšao položaj Crvene armije i Sovjetskog Saveza. Moramo da znamo da su u tom periodu nacističke trupe veoma brzo napredovale kroz Sovjetski Savez koristeći upravo to iznenađenje i nespremnost Crvene armije pa su doprli i do same Moskve na nekih 19 kilometara do čuvenog Borodina, tamo gde se nekada odigrala čuvena bitka između Napoleona i ruskog cara Aleksandra – kaže ovaj istoričar.

Ovaj aleksinački istoričar još kaže da moramo da znamo da je u to vreme u julu mesecu već postojao jedan pokret, to su oni oficiri jugoslovenske vojske koji se nisu predali okupatoru, nisu odvedeni u Nemačku u zarobljeništvo već su nastavili sa prostora Ravne Gore da pružaju otpor pod rukovodstvom, tada, pukovnika Dragoljuba Draže Mihailovića, koji će kasnije u januaru 1942. dobiti čin generala u jugoslovekskoj vladi i ministra vojske i mornarice i biti zvanično priznat kao legitiman predstavnik Pokreta otpora na ovim prostorima.