Професор др Драган Јанковић, универзитетски професор, у разговору за наш медиј након једног успешног предавања ражањским воћарима, упозорава нас да смо последњих неколико деценија сведоци све израженијег отопљавања које се на глобалном нивоу дешава и то сугерише да је заиста у питању промена климе, а не само да је то нешто што се дешава случајно. Из деценије у деценију повећавају се како средње месечне тако и средње годишње температуре. Поред тога порасле су температурне амплитуде, у неким деловима долази до врло ниских температура што код нас није случај, али код нас су се повећале летње температуре.
Наш саговорних каже да смо осамдесетих година имали температуре од тридесетак и евентуално неколико дана у току лета које су прелазиле 35 степени, да би смо сада сматрали већ нормалним температурама које прелазе 40 степени.
‒ Ми можемо то да превазиђемо тако што климатизујемо просторију али воћке које су у спољашној средини то врло тешко подносе јер нису прилагођене тим температурама. То значи да произвођачи воћа, а нарочито кад говоримо о воћу као што је малина и купина које су уствари брдско планинског типа. Оне траже нешто прохладнију климу него што је сада могуће обезбедити. Како смо рекли да малину садимо на 400 и 500 метара успешно, а данас и на 800 метара. У појединим годинама немамо адекватне услове, наиме, малина је биљка која не подноси температуре преко 34-35 степени, зато што оне поготово у периоду када почну да зру преживљавају температурни стрес и биљка, бранећи се од ових непријатних фактора, одбацује плод, тако да нам се берба преполови и то утиче негативно на економски ефекат производње ‒ каже овај стручњак.
Како каже наш саговорник, слично се понаша купина, мада је она нешто отпорнија. Он напомиње да се често поставља питање да ли можемо да изаберемо нове сорте.
‒ Постоје отпорније и мање отпорне сорте на одређене факторе. Међутим, ове температурне промене су превише интензивне да би могла брзо да се створи сорта која би могла да задовољи својим квалитетом, својим технолошким особинама, и у довољној отпорношћу на друге факторе, чак и ако би биле отпорне на ове високе температуре, а немамо тако отпорну сорту, бар са квалитетом са којим ми желимо да купина постигне. ‒ прецизира свој став професор Јанковић.
Иако су климатске промене за сада брже него што ми стварамо сорте за то ново доба, ипак им се одређеним агротехничким мерама и избором биљака донекле можемо супротставити.
‒ Ми можемо да користимо неке квалитетне сорте, али да, када вршимо избор локалитета узмемо веома озбиљно и фактор температуре. Значи, да купину гајимо на вишим теренима јер је она раније сматрана биљком која је осетљивија на ниске зимске температуре, тако да су неке сорте сматране осетљивим на зимске мразеве што на пример у овом периоду сада то не би био њихов хендикеп. Значи, ако би смо као што сам малочас рекао малину са 400-500 метара морали да подигнемо на 800 или више метара, ми имамо таквих терена. Пошто се очекује да се овај тренд отопљавања настави, можемо да применимо и неке технолошке мере, у смислу мрежа које засењују, али треба додати да то поскупљује производњу. Са друге стране, сама мрежа 30-40 посто може да смањи чак и више интезитет цветости, она смањује интезитет фотосинтезе тако да добијамо смањење приноса. Мада, то смањење приноса је мањи проблем. Промене које настају на температури од 40 и нешто степени, ти плодови су потпуно неупотребљиви чак ни за прераду ‒ поручује овај универзитетски професор.